Yerli yapay zekâ modelleri ve süper bilgisayar altyapısı için yatırımlar artarken, etik tartışmalar ve kültürel çeşitlilik endişeleri gündemde.
Türkiye, yapay zekâ (YZ) teknolojilerindeki küresel gelişmelere paralel olarak bu alandaki stratejik yatırımlarını hızlandırıyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ve Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır’ın katılımıyla gerçekleşen “AI Tomorrow Summit 2025” etkinliği, Türkiye’nin yapay zekâ politikalarının son durumunu ortaya koydu.
Etkinlikte yapılan açıklamalara göre Türkiye, ulusal yapay zekâ stratejisi kapsamında güçlü bir teknoloji geliştirme altyapısı kurmayı ve yerli büyük dil modelleri gibi projeleri desteklemeyi sürdürüyor. TÜBİTAK ve diğer kamu kurumlarının öncülüğünde yürütülen çalışmalar, akademik üretimi artırmanın yanında, sanayi ve KOBİ’ler için uygulamalı çözümler üretmeyi de hedefliyor.
Veri Setlerinden Süper Bilgisayarlara: Fiziki Yatırım Hızlandı
Son dönemde en dikkat çekici gelişmelerden biri, Türkiye’nin yüksek işlem gücüne sahip süper bilgisayar altyapılarını devreye alması oldu. “ARF” ve grafik işlemcilerle desteklenen yeni “ARF-ACC” altyapısı, özellikle büyük veri analizi ve yapay zekâ projelerinde kullanılmak üzere yapılandırıldı. Bu altyapı, 35 bin dizüstü bilgisayara eşdeğer işlem gücüne sahip ve Türkiye’de kalacak şekilde veri güvenliği vaadiyle işletiliyor.
Ayrıca Türkiye, Avrupa Yüksek Başarımlı Hesaplama Konsorsiyumu’na (EuroHPC) ortak olarak dahil olduğu MareNostrum 5 süper bilgisayarını da yerli araştırmacıların hizmetine açtı. Bu hamleyle birlikte ülke, işlem kapasitesini üç kat artırmayı ve daha karmaşık YZ projelerini desteklemeyi planlıyor.
Yerli Büyük Dil Modeli Geliştiriliyor
TÜBİTAK BİLGEM Yapay Zekâ Enstitüsü öncülüğünde yürütülen bir diğer projede, Türkiye’nin ilk yerli temel büyük dil modeli (LLM) için 1 trilyon tokenlık bir veri seti oluşturuldu. Bu veri, kamuya açık kaynaklardan, dijital içeriklerden ve kurumsal belgelerden derleniyor. Proje, hem akademik hem uygulamalı yapay zekâ alanında yerli kapasitenin artırılması açısından önemli bir adım olarak görülüyor.
Ancak bu alanda hızlı ilerlemeye karşın, yerli büyük dil modellerinin küresel rakiplerle nasıl rekabet edeceği, veri kalitesi ve çeşitliliği, etik gözetim yapıları ve kullanım senaryoları gibi konular hâlâ netlik kazanmış değil.
Etik ve Kültürel Tartışmalar Gündemde
Uzmanlara göre yapay zekânın sunduğu fırsatlar kadar, yaratabileceği toplumsal ve kültürel etkiler de dikkatle ele alınmalı. Bakanlık tarafından da dile getirilen bir diğer konu ise, YZ sistemlerinin çoğunlukla tekil kültürel normlara göre eğitilmesi. Bu durumun, farklı kültürel anlatımları dışlayabileceği ve dijital tek tipleşmeye yol açabileceği vurgulandı.
Aynı şekilde, yapay zekânın iş gücü üzerindeki potansiyel etkileri de dikkatle izleniyor. Bakanlık, Teknofest, Deneyap ve Sektör Kampüste gibi programlarla genç kuşakları bu dönüşüme hazırlamaya çalıştığını ifade ederken, bazı eleştirmenler ise daha kapsayıcı bir dijital dönüşüm politikası gerektiğini savunuyor.
Fonlamalar ve Destek Çağrıları Sürüyor
TÜBİTAK’ın dördüncüsünü açtığı yapay zekâ ekosistem çağrısıyla birlikte; akıllı tarım, üretim, finans, eğitim teknolojileri gibi birçok sektörde yerli çözüm geliştiren girişimler destekleniyor. Aynı zamanda, yapay zekâ alanında çalışan küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ) de destek sistemine entegre edilmesi hedefleniyor.
Türkiye’nin Konumu: İlk 10 Hedefi Sürdürülüyor
Türkiye, yapay zekâ konulu bilimsel yayın sayısı bakımından şu anda dünyada 16. sırada yer alıyor. Bakanlık bu sıralamanın önümüzdeki dönemde ilk 10’a çekilmesini hedefliyor. Ancak akademik üretimin niteliksel değerlendirmesi, uluslararası iş birlikleri ve açık veri kullanımı gibi alanlarda daha fazla şeffaflık ve ilerleme çağrısı yapılıyor.
