İzmir’in kurtuluşunun ardından kurulan, Ege Üniversitesinin temellerini oluşturan İzmir’in simgesel eğitim kurumu Bornova Ziraat Mektebi’nin tarihi serüveni Doktora Öğrencisi Nurullah Kırkpınar tarafından kitap haline getirildi.
Türk tarımı başta olmak üzere İzmir’in kentleşmesine ve Ege Üniversitesinin tarihine ışık tutan “İzmir Kent Tarihi Araştırmalarına Bir Katkı: Bornova Ziraat Mektebi” adlı eser raflardaki yerini aldı. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü doktora öğrencisi Nurullah Kırkpınar’ın yazdığı, EÜ Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hasan Mert’in editörlüğünü yaptığı eserin önsüzü Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak tarafından kaleme alındı.
EÜ Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yusuf Ayönü ile birlikte Prof. Dr. Hasan Mert ve Nurullah Kırkpınar’ı makamında ağırlayan EÜ Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, akademisyenleri çalışmalarından dolayı tebrik etti. Rektör Budak, “Üniversitemizin bölge ve ülkeye yönelik olarak, en geniş ve köklü katkı alanlarının başında şüphesiz ki ziraat gelmektedir. Cumhuriyetin ilk yıllarında tarımsal modernleşme amacı ile yürütülen girişimlerin bir ürünü olarak kurulan Bornova Ziraat Mektebi, üniversitemizin de temelini teşkil etmektedir. Zirai eğitim alanında önemli bir yere sahip olan bu mektep, tarımsal alanda yenilikçi eğitim modellerinin uygulanması ile sektörün çağdaş ve bilimsel gelişmeler çerçevesinde ilerlemesi ve nihayetinde ülkemizde modern tarım alt yapısının inşa edilmesi için kurulmuştur. Tarım sektörünün gelişiminde bir dönüm noktasını teşkil eden bu yapılardan birinin üniversitemiz sınırları içinde bulunmuş olması ve kuruluşunda Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü görmek, bizler için bir iftihar kaynağıdır. Ziraat alanında sahip olduğum bilimsel donanımın temellerini attığım bu köklü ve saygın üniversitenin rektörü ve öğretim üyesi olarak, literatüre önemli bir katkı sağlayacağına inandığım bu kitabın oluşmasına katkıda bulunmak benim için ayrıcalıklı bir onurdur. Başta üniversitemizin tarihi olmak üzere, Türkiye’de zirai eğitim konusuna ışık tutan bu eserin, tüm araştırmacılar için faydalı bir kaynak olmasını diliyorum” dedi.
ATATÜRK TARAFINDAN İZMİR’E KAZANDIRILDI
Doktora Öğrencisi Kırkpınar, “Bu kitap, cumhuriyetin tarımsal modernleşme uzantısında gelişen, bilimsel temelli eğitim sunan ve dönemin modern mimari anlayışının izlerini taşıyan Bornova Ziraat Mektebinin eğiti-üretim paradigmasının nasıl işlediğini inceliyor. Cumhuriyetin eğitim ve üretime yüklediği işlevleri ortaya koyuyor, 1922-1955 yılları arasında tarımsal eğitime ilişkin fikir ve projeleri eleştirel bir bakış açısı ile inceliyor. Başkomutan Gâzi Mustafa Kemal Atatürk’ün İzmir’e kazandırmayı düşündüğü okullardan birisi ve en önemlisi, ülkenin iki temel sorunu olan eğitim-üretim sorununa parmak basacak olan bir ziraat mektebiydi. Bu saikle, barut ve kan kokusunun henüz tam olarak terk etmediği bir tarihte, Aralık 1922’de kurulan Bornova Ziraat Mektebi, pek çok medeniyete ev sahipliği yapan Anadolu’nun verimli topraklarını modern tarım yöntemleriyle işleyecek ve bu konuda tüm dünyaya örnek olacak öğrencilerin yetiştirilmesini hedefliyordu” diye konuştu.
ZİRAÎ EĞİTİM ALANINDA ÖNEMLİ BİR YERE SAHİP
Kırkpınar, “ Kitabın ele aldığı ziraî eğitim alanında önemli bir yere sahip olan Bornova Ziraat Mektebi, tarımsal alanda yenilikçi eğitim modellerinin uygulanması ile sektörün çağdaş ve bilimsel gelişmeler çerçevesinde ilerlemesi ve nihayetinde ülkemizde modern tarım alt yapısının inşa edilmesi hedefiyle kurulmuştu. Mektep; ‘Halka dost, köylüye yâr, hükümete destek; iş de cemiyete rehber gençler’ yetiştirmek arzusundaydı. Böylece okul, 1923’te kurulan Yeni Türkiye’nin tarımsal modernleşme ve modern eğitim alanındaki en güzel nişanesi; güzel İzmir’in kalbi olacaktı. Kısa sürede Türk tarımını modern yöntemler ile buluşturacak nitelikte öğrenciler yetiştiren bu okul, yaratmış olduğu eseri tüm dünyaya göstermekle iftihar eden Atatürk’ün en samimi ziyaretçilerini getirmek için adeta can attığı güzide bir kurum haline gelecekti. Bornova Ziraat Mektebi, 1933’te Sovyet Heyeti, 1934’te İran Şahı Rıza Pehlevi ve 1935’te de onu takiben Fransa eski Başbakanı Herriot tarafından ziyaret edilmekle kalmıyor, kimi yabancı muhabirlerce de “İzmir’in simgesi” olarak gösteriliyordu. Bunda, Atatürk’ün gösterdiği yolda büyük bir çaba sarfeden İzmir Valisi Kâzım Dirik’in de payı büyüktü. Onun gayreti sayesinde Türk tarımının inkişafının bir nişanesi haline gelen Bornova Ziraat Mektebi, aynı zamanda Türkiye’nin en önde gelen eğitim kurumlarından birisi olan Ege Üniversitesi’nin de temelini oluşturuyordu. Nitekim okul, sadece Bornova’nın değil, tüm Batı Anadolu Bölgesi’nin çehresini değiştirecek çalışmalara imza atmıştı. İşte bu Ziraat Mektebi, 1955 yılında Ege Üniversitesi’nin kuruluşunda da temel olarak kabul edilmiş ve Ziraat Fakültesi’ne dönüşerek günümüze kadar önemini arttırarak sürdürmüştü. Bu yönüyle Bornova Ziraat Mektebi, varlığını koruduğu dönemde sadece tarımın gelişmesine hizmet etmekle kalmamış; aynı zamanda yörenin kentleşmesine de hizmet etmiştir” dedi.
